مُرده پرستی

هارون انصاری

 یکی باز مُرد و ما هم در به دنبالش
 نیکو صفت شد، یاد نکردیم از اخلاق بی مثال

 به بدنامی چی مشهور بود در ایام زندگی
 چون به آن دنیا برفت، همه گشتیم تربتگذارش

 در عنفوان نوجوانی، وطن برباد کرد به هر نام
 چون به آن دنیا برفت، خدمتگار وانمودن در دیارش

 به دست گرفته بود اسلحه به جای قلم به نام جهاد
 چی خوب پُر کرد قبل از رفتن، جیب های عُمالش

 ای وطندار! مکن آباد چهاررهی به نامش
 بل یاد کن به نامی که بود قبل از زوالش

غزل

حیات الله بخشی

دل ز برم می رود، رحم به این دل کنید
 همچو مسیحا شوید، چاره ی مشکل کنید

کعبه ی مقصود عشق، گرچه تعب زا بود
در طلب و سعی خویش، پیش شوید دل کنید

در ره ی اشراق، دلمرد ره عشق باش
شیخ شوید خویش را رهرو کامل کنید

 سعی طلب می دهد صبح سعادت به کف
 از پی قرب امل، شب طی منزل کنید

 قبله ی حاجت شدن، صعب بود بخشیا
 سعی کنید این مقام با کرم حاصل کنید

بازار محبت

حیات الله بخشی

 خطی با خط اعلا می نویسم
چو حُسنش صاف و زیبا می نویسم

جمالش همچو گل با لون زیبا
لبانش غنچه ی وا می نویسم

به ابرویش دو مد را نقشه دارم
چو مژگانش الف را می نویسم

اگر تقدیر گردد حُسن یوسف
 به تقدیرش زلیخا می نویسم

اگر اوراق گردد هر دو عالم
به مجنون حُسن لیلا می نویسم

آزادی

حیات الله بخشی

مگو هذیان و شطحیات به رغم مدعی ای جان
بگو با جان بگو با دل، فدای صلح و آزادی

ز خال و خط چه می گویی، به یم و شط، چه می خوانی
 اگر خوانی غزل خوانا برای صلح و آزادی

بهشت هفتمین گردد به صورت روی این گیتی
 در آن چون مه درخشان باد، نمای صلح و آزادی

 نفیر جنگ منفور است به هر وادی و هر مذهب
چه بهتر در جهان باشد، جای صلح و آزادی

 فلک از غیظ می ترکد اگر بیند که چون بخشی
به گیتی سعی می دارد برای صلح و آزادی

سمک عیار
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

کتاب «سمک عیار» در شمار کتب کلاسیک فارسی، مثنوی هفتاد من کاغذی ست که همانند ارکان کتاب های مبتذل، چون امیر ارسلان، شیرویه ی نامدار، فلک ناز و... پسران و دختران روزگار عتیقه را به نمایش می گذارد و مشغله ی فکری مردمی را تبارز می دهد که وقتی بخواهیم بر سر و صورت هم بکوبیم که چنین و چنان بوده ایم، گذشته ای که قسمتی از توهم افتخارات ما را در برمی گیرد، همانند دنیای چند بی کاره ی زنباره ی دیوکُش و شرابخوار می شود.
سال ها قبل در میان کتبی که یکی از نزدیکان ما از ایران آورده بود، کتاب «سمک عیار» را با نشر «بنیاد فرهنگ ایران» و مُهر «شاهنشاه آریامُهر» گیر آوردم. در آن سالیان که در دوره ی متوسطه در مکتب درس می خواندم نیز محتوای چنین کتاب هایی مضحک بودند، اما جبر زمان ما را در مقطعه ای بزرگ می کرد که می بایست بسیاری از ارازل دنیای سیاست را با حاکمیت های آنان، تجربه می کردیم. بنا بر این، گیر آوردن چند     تفریحنامه ی بی ارزش نیز دنیایی داشت.

سوله او ولسمشریزه ټاکنې!

عبدالله وردک، انګلستان - آګست - ۲۰۱۹

ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله (ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

نن سبا، په سیاسي بحثونو او غونډو کې، دا بحث ډېر ګرم جریان لري، چې په سوله او ولسمشریزه ټاکنو کې کوم یو باید لومړیتوب ولري؟

د یادونې وړ ده، چې د ګران افغانستان بشپړه آزادی، باید د ټولو په اسلام او وطن مینو افغانانو، په زړه پورې هدف وي، او دغې هدف ته د رسېدلو په هکله، له هېڅ نوعه قربانۍ څخه درېغه ونشي.

غواړم، پدې هکله خپل نظر، ګرانو او قدرمنو لوستونکو ته، په لاندې توګه وړاندې کړم.

د افغانستان ځورېدلي او مظلوم ولس ته، باعزته سوله، ډېره ضروری او د اهمیت وړ ده. که سوله نه وي، نو ټاکنې به هم له ډېرو نیمګړتیاوو، څخه خالي نه وي.

توهم زده گان

مصطفی عمرزی

در مقاله ی کوبنده ی «تمدن سقوی»، سراغ مریضی رفتم که با پیشینه ی کمونیست، جزو تاریخ سیاه هفت ثور نیز است، اما انحراف تاریخی در افغانستان، آنان را در پرتگاه سقوط اخلاقی و وجدانی، به تغییر چهره وامی دارد.
در کلپی که فکر کنم نو نیست، از آدرس اشخاص و فجایع تنظیمی، چند بی خرد که نمی دانند آوردن نام امثال مسعود در موضع ضد و نقیض، نمی تواند او را همزمان قهرمان و بر ضد افغانستان معرفی کند، یک توهم زده که آورن نامش نیز بی زار کننده است، در همان قسم ادعایی که در مقاله ی «تمدن سقوی» جواب گرفت، در آلزایمری که مخصوص این طایفه شده است، ضمن نفی دیرینه گی افغان بودن، عقب تر می رود و اظهار می کند که جنگ های افغان و انگلیس را نیز آنان بُرده اند. اول فکر کردم جگدلگ و میوند در کوهستان(منطقه ای در شمال کابل) واقع شده اند، اما متوجه شدم که توهم این بیماران، روی حافظه ی جمعی نیز تاثیر منفی می گذارد.

پشتون ها در ایران

مصطفی عمرزی

تفاوت های واحد سیاسی و واحد سرزمینی، شامل مرز ها و فرامرز ها می شود. قوم بزرگ پشتون اکنون در واحد های سیاسی هند، پاکستان و افغانستان، عمدتاً در مرز های سیاسی شناخته می شود، اما در فرامرز های سرزمینی، محدودیت ندارد. در این میان، پدیده ی مهاجرت، حتی باعث شده است، گسیل بشری و فرهنگی ما در چهارگوشه ی جهان، به گونه ای به نوعیت جهانی شدن نیز بیانجامد. نقش تاریخی پشتون ها در تسهیل ارتباطات در آسترالیا و مرکزیت های مختلف فرهنگی، به ویژه در امریکا و اروپا، مردم ما را فراتر از مرز های سیاسی، به شهرت جهانی نیز رسانده است.

پانگ پرچمی

مصطفی عمرزی

انکشاف رویداد ها بر روال انحراف تاریخی- سیاسی، شیوه و نحوه ی برخورد پیروان ایدیالوژی ها را به خلف کشانده است. مثال تاریخی تبانی اخوانیسم و ارتجاع(حکومت بچه ی سقو)، تبانی بخش پرچم حزب خلق با تنظیم های همتبار(حکومت جمعیت- شورای نظار) و همکاری علنی ارتجاعی، پرچمی و ستمی که به حضور بیگانه چشم دوخته است، ما را در در مواجهه با مشکلات در چند بُعد، درگیر می کنند.
ارتجاع سقوی با ناکام ماندن در امر خادم دین رسول الله، زود به حکومت دزدان سرگردنه مبدل شد. تبانی پرچمیان با روسان که بعداً علنی می شود، خلاف تمام اعتقاداتی که متاثر از سوسیالیسم و کمونیسم وانمود می شدند، راه را برای ارتجاع دوم باز کرد. این خیانت واضح به آرمان های ترقی و عدالت اجتماعی سوسیالیسم که عملاً بر ضد اقوام برخاسته بود، در مرحله ی نو تبانی با تمام تجربیات تحجر، وابسته گی به شوروی، تنظیمسالاری و گرایش های مذموم نوع ستمی گری، جبهه ی نو گشوده است.

د اماني استقلال د سلم تلین په ویاړ

محمد ایاز نـوري آزادي  ۱۸/۰۸/۲۰۱۹

په دې وسیله د ځان او خپلې کورنئ له خواء د انګرېزي استعمارګر څخه د ګران هېواد افغانستان د سیاسي خپلواک (سلم ،۱۰۰) کلیزې د راسېدلو په ویاړ، خپل هر هېواد وال ته، هر چېرې، چې استوګن وي، مبارکي وایم. د هغو زموږ افغانانو لر او بر، چې سروالي ئې د افغان ملت اتل اعلیحضرت غازي امیر امان الله خان کوله، ارواګانې خوشالې غواړم، سر د درنښت لپاره ورته ټیټ کوم، کومو چې د وطن  د خپلواکي د اعادې لپاره په افغان - انګلیس دریمه جګړه کې ګډون وال ول او د دغه مقدس هدف لپاره شهیدان، ټپيان او غازیان شول. په همدې عظیم مناسبت دغه تاریخي انځور درنو هېواد والو ته ډالی کوم.

غزل

حیات الله بخشی

در سپهر زنده گانی، آفتابم آفتاب
 نور عالمتاب عشقم، ماهتابم ماهتاب

 لذت آسوده گی ها در مزاجم ناخوش است
اشک من طغیان شوق است، چون کبابم چون کباب

 شور و مستی ها فزایم در بساط زنده گی
بی خودی تمثال عیشم، چون شرابم چون شراب

 نغمه ی فانوس عشقم، سوز من در سازهاست
رگ رگم مستی نواست، چون ربابم چون رباب

 کشتیی بی رنگ نوحم، ساحلم نیز لامکان
 موج طوفانزای عشقم، بحر آبم بحر آب

شكوه

حیات الله بخشی

 آخر به سر از خود و بيگانه كشم خط
بر مردم هوشيار و چه ديوانه كشم خط

 چون جاهل و نا فهم بسي گشته معزز
بر فاضل و بر عاقل و فرزانه كشم خط

 خرمُهره بود زينت هر خانه و مجلس
 بر هرچه صدف دانه و دُردانه كشم خط

 زين پس نخورم جز پلو و آشك و منتو
بر سفره ي بي نان و غريبانه كشم خط

 چنگي بزنم جانب گلزار به سنبل
بر زلف چليپاي تو جانانه كشم خط

در رثای پدر

حیات الله بخشی

ای چرخ فلک بُردی ز پیشم پدرم را
آن نور نظر، قوت قلب و جگرم را

از دست که نالم به کجا عرض کنم حال
 زین درد که از دست بدادم پدرم را

آری، پدرم تاج سرم بود، تو ای چرخ
برگرد و بیا باز بده تاج سرم را

 اقبال من از روی پدر بود به گیتی
 گیتی چه کنم وقتی ندارم پدرم را

 هیهات که عمری بکشودم ز اقبال
 در آیینه ی روی پدر هر سحرم را

ضرورت رد ادعا های تنظیمی

مصطفی عمرزی

احمد ولی مسعود که در میان مردم منطقه اش به نام سفیر صاحب مشهور است، چند بار با ادعای دفاع از افغانستان، مسخره شده است. اصرار او از این که اگر جبهه ی مقاومت نمی بود، افغانستان، صوبه ی پنجم پاکستان می شد، حتی به تمسخر دکتور رمضان بشر دوست نیز رسید که این تحریف را با اصل پیدایش آنان در دستگاه استخبارات پاکستان(آی.اس.آی) محک می زد.
اگر ادعای اصالت جبهه ی مقاومت برادر مرحوم مسعود را بپذیریم، چنانی که در مقاله ی «قصه ی مفت جبهه ی مقاومت» استدلال کرده ام، ضمن پذیرش تمام مصایب جنگ های داخلی، قربانی های همتباران ما در صفوف طالبان، که سقوی دوم را سقوط دادند، مُهر بیگانه می خورند. همین جاست که متوجه می شویم با یک تیر، چند نشان می زنند. هم امتیاز می گیرند و هم با نکوهش مردان و پسران شجاع ما فرهنگ می سازند تا در ضیق سیاسی آن، از کسب حقوق قومی محروم بمانیم. بنا بر این، ارزش تمامیت ارضی، فدای به اصطلاح جبهه ای می شود که در 18 سال اخیر، تمام بقایای آن از بدترین دشمنان افغانستان و هویت ملی اند.

زیان های اقتصادی طلب از مُرده

مصطفی عمرزی

برخورد خشن جریان های نو اسلامی با سنت ها و باور های خرافی جوامع اسلامی، هرچند به منزله ی تطهیر دین از خرافات، بسیار خوب است، اما تفریط آن ها بدون ملاحظه ی فرهنگی، تاریخی و اثرات انعکاس بد، مردم را از هاله های سیاه، بیرون نمی کشد. مثلاً تخریب چند زیارت در غزنی، وارد کردن زیان به آن ارزش های تاریخی است که بدون شک در بررسی عوامل منفی نیز موثر اند. شدت خشونت در این عرصه، مردم را که به تاریخ خویش علاقه دارند، به دگم اعتقاد می کشاند تا بدون توجه به منطق ترک اعتیاد گونه ای از پرستش مُرده(زیارت قبور) به آن استمرار داشته باشند.

تذکرالانقلاب
(معرفی یک کتاب مهم راجع به سقوی اول)

مصطفی عمرزی

فراز و فرود تاریخی، همیشه با تحول و تغییر غیر عادی، توام بوده اند. در افغانستان، فرود حکومت مشهور به سقوی، نه فقط از حیث زشتی های آن معروف است، بل با ماهیت یک حکومت قومی- اقلیتی که با ذهنیت های روستایی عمل می کرد، در فقر فرهنگی مشهود، زود باعث آزرده گی ملانمایانی نیز می شود که برای قداست آن، توجیه دینی می بافتند.
در واقع ارتجاع سقوی اول، ریشه های اکثر تحجر دینی و سیاسی بیش از نیم قرن اخیر ما  شمرده می شود که بالاخره پس از سقوی دوم، بار دیگر مردم را یقین داد، طرح های هژمونی از پایین به بالا، در جامعه ای که در محیط روستایی اقلیت ها، فاقد تمام ادعای تاریخی فرهنگی بودن است، اگر چند دهه مشی غلط تاریخ پردازی نبود، حتی ذهنیت خراسانی نیز مجهول ترین پدیده ای ست که فقط در همین مدت از باب کتب صادره و اغراض افغان ستیزان، وارد حیات اجتماعی ما کرده اند.