سیاسي ګوندونو ته یوه کتنه!

- اوومه برخه

 عبدالله وردک، انګلستان - اپریل - ۲۰۱۹

 ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو!  السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!
الله (ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

کله چې حفیظ الله امین، قدرت تر لاسه کړ، نو کېدای شي، چې روسانو  به هغه ته پوره اطمنان ورکړی وي، چې هغوی به د ده ملاتړ کوي، او الله(ج) ته به معلومه وي، چې ده به دغه د روسانو ملاتړ، د زړه له کومي منلی وي، او کنه؟
د یادونې وړ ده، چې د خلق د ګوند مشرانو، هر یوه په نوبت سره د روسانو په دوستۍ ډېر فخر کاوه، او دغه دوستي به یې، په ډېر افتخار سره هرځای یادوله. البته، ببرک کارمل، د دوی له منځه، د روسانو په دوستۍ کې بې حده مخکښ و.
حفیظ الله امین هم شپه او ورځ، د روسانو په ستاینه بوخت، او لدې نه ناخبره، چې روسانو دده د مرګ پلانونه جوړول. روسانو خپل پلان د ۱۳۵۸ کال، د جدی په شپږمه عملي کړ.

د سولې مشورتي که د حکومت فرمايشي لویه جرګه؟

په داسې حال کې چې په راتلونکو څو ورځو کې به کابل د سولې مشورتي لويې جرګې شاهد وي؛ د حکومت منتقد سياسيونو او طالبانو له دغې جرګې سره خپل مخالفت اعلان کړی دی. افغان حکومت دغه جرګه د سولې لپاره يو تاريخي ناسته بولي، په ځانګړې توګه ولسمشر غني دغه جرګه د سولې لپاره د حدودو ټاکلو لپاره مهم فرصت ګڼي. تېره ورځ ولسمشر غني د لويې جرګې تالار ته ولاړ او د جرګې له ترسره کوونکي او تنظيموونکي کمېسيون له غړو سره يې د جرګې د ترسره کېدو پر څرنګوالي خبرې وکړې.

ایا تاریخ عِلم دی

انجینر داؤد اڅک ۲ – ۵ - ۲۰۱۹ 

ټولو تاریخ پوهانو په ګډه سره دا منلې ده چي تاریخ په تیره زمانه کي ټولنیزي پیښي، موضوعات، اتفاقات، جوړښتونه او د انسانانو کردار تر څیړني لاندي نیسي او کوښښ کوي چي د مؤثقو او مطمئینو سرچینو پر بنسټ ئې موږ ته راوپیژني. خو د لغت او تعریف په هکله ئې اندونه بیل دي او په بیلو ژبو کي په بیل بیل ډول استعمالیږي. عربي ادبپوه (اصمعي) د تاریخ کلیمه عربي بولي او تائیدوي چي  تاریخ د (الارخ) د کلیمې څخه اخیستل سویدی مګر(فرانتس روزنتال) المانی شرق پیژندونکی او تاریخ پوه وایي:

سیاسی ګوندونو ته یوه کتنه!

 (پنځمه برخه)

عبدالله وردک ، انګلستان - اپرېل - ۲۰۱۹

 ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!

الله (ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

کله چې د خلق ګوند په ټول ملک کې خپل کنترول ترلاسه کړ، نو بیایې سمدلاسه، په ټولو مهمو حکومتي ادارو کې د خپل ګوند غړي وګومارل. د خلق ګوند په نسبي توګه زیات پوه او مسلکي کدرونه نلرل، او د دوی مقررۍ ډېرې بې انصافه وې. دوی ته ګوندي سابقه، او ګوند ته وفاداري، تر هر څه ډېره د اهمیت وړ وه. د یوه دولتی مامور په ټاکنه کې، د هغه علمي پوهه او تجربه په نظر کې نه نیول کېده. په هرځای کې دوی یوازې د خپل ګوند غړي ځای پرځای کول، او زما په فکر سره، د دوی د ناکامۍ د علتونو څخه، یو علت همدا و.

څوک په قانون کودتا کوي، ولسمشر غني که مخالفان؟

په داسې حال کې چې لا هم د ملي شورا د اوولسمې دورې پرانيسته نه ده ترسره شوې؛ ولسمشر غني تېره ورځ په ارګ کې د ملي شورا له نویو وکيلانو سره په خبرو کې ويلي هر هغه څه چې د افغانستان اساسي قانون څنډې ته کوي، یوه کودتا ده. نوموړي نويو وکيلانو ته په خطاب کې ويلي چې د ملت تالار باید د کشکمش پر میدان بدل نه شي، هره ستونزه چې لرو باید په ګډه یې د حل هڅه وکړو. د اجرائیه او مقننه قوې ترمنځ درناوی لازم دی او د لوبې اصول او قواعد باید تعیین کړو.
ولسمشر په داسې حال کې د قانون څنډې ته کول په قانون کودتا بللې چې همدا تېره ورځ د افغانستان سترې محکمې د ولسمشر موده د اساسي قانون خلاف وغځوله. د قانون له مخې بايد ولسمشر د جوزا په لومړۍ نېټه واک بل ولسمشر ته انتقال کړي خو سترې محکمې حکم صادر کړ چې ولسمشر به د نويو ټاکنو د پايلو تر معلومېدو پورې خپل کار ته دوام ورکوي.

تناقضات زنانه ی ارگ

مصطفی عمرزی

خرید کاپی تذکره ی زنان و دختران افغان در بدل 500 افغانی، تفسیر و تعبیر اعمال به اصطلاح خانم اول افغانستان را متفاوت کرده است. از آغاز ریاست جمهوری داکتر غنی تا کنون، تبلیغات زنانه یی حکومت پیرامون رولا غنی، بی بی گل را به گلی تشبیه می کنند که گویا سر سبد زنان افغان شده است.
خانم عرب تبار و غیر مسلمان رییس جمهور تحت عواطف افغانی مردم ما بسیار نکوهش نشد، اما اخبار گسیل پول هایی به خارج از کشور که شاید در آینده، خانواده ی او را میلیونر یا میلیاردر کنند، افغان های مذهبی را آزرده ساختند. از تبصره پیرامون موارد مختلف می گذرم و تنها در ماجرای «پروموت»، به فسادی اشاره می کنم که خانم رییس جمهور در یک مصاحبه ی تلویزیونی با سطحی گرفتن آن، افغان هایی را نگران کرد که او را دست کم گرفته بودند. در زمان فساد مالی زن رییس جمهور، تبصره ای از داکتر حضرت عمرزاخیلوال نیز مردم را بیدار کرد که با کنایه، رولا غنی را «بلاښځه» معرفی کرده بود.

د قطر غونډې د لغوه کېدو معما؛ طالب، قطر که حکومت ملامت دی؟

په داسې حال کې چې د قطر غونډې د لغوه کېدو پړه طالبانو رسماً پر افغان حکومت او حکومت بيا پر قطر اچولې ده؛ اوس د دغونډې د لغوه کېدو په اړه بېلابېل نظرونه موجود دي. د افغان حومت اجرايه رييس عبدالله عبدالله وايې چې د قطر غونډه د ناسم مدیریت له امله لغوه شوه، خو د حکومت منتقد سياسيون پخواني طالب چارواکي بيا وايې حکومت په لوی لاس د قطر غونډه سبوتاژ کړه او د سولې مشورتي لویې جرګې له لارې غواړي د خپل واک موده وغځوي. اوس دغو يو د بل ضد نظرونو ته په کتو ولس حيران دی چې د قطر غونډه چا او د کوم هدف لپاره لغوه کړې ده؟

بحران باور ها

مصطفی عمرزی

تعویق گفت و گو های بین الافغانی قطر، هرچه باشد، برای مردم ما، تمدید نومیدی نیز بود. تنازع سیاسی افغانستان در کنار رویارویی مسلحانه، از بازی هایی اشباع شده است که دو طرف مهم درگیر (حکومت و طالبان) سعی می کنند جهت کسب پرستیژ، اما بر محور جناحی عمل کنند.
شدت خشونت هایی که زنده گی اجتماعی مردم ما را سخت کرده است، گروه های مسلح مخالف را در موقعیتی نشان می دهد که از طریق ثقلت سیاسی تشهیر می شوند. تشخص جغرافیای این ثقلت، اگر برای مخالفان مسلح، دست آورد باشد، برای افغان هایی که ناگزیر در آن گیر مانده اند، قبول دشواری هایی ست  که طرز بینش مخالفان مسلح از طرز حکومت داری می شود.

اعتراض بر روشنگری با اغماض بر هتاکی

مصطفی عمرزی

در این مقال، کوشش می کنم قلم بر تبیین واقعیتی قرار گیرد که رشته ی ضعف اخلاقی بعضی با ارائه ی کار فرهنگی، هنوز هرزه سرایی و بداخلاقی را در پیوند زمان حال با فرزندان روگار قحطی و مسکینی (خراسان) در واقع چنان وصل می کند که اگر سلسله ی ادبیات سخیف منطقع نشده است، فرهنگ ناشی از آن، باور های کسانی ست که هنوز فکر می کنند آن چه در خیال آنان توهم افتخار است، واقعیت بدون چون و چرایی را می سازد تا این بازمانده گان برج جهالت، در نوک این برج، از یاد ببرند چیزی در تحت آنان فرو رفته است که اجازه نمی دهد در دنیای واقعی هبوط کنند و با درک دیگران، فقط خیال نکنند مُرده شناسی بسیار کمال دارد!

سترې محکمې قانون مات کړ؛ ګيله له چا وکړو؟

په داسې حال کې چې د اساسي قانون له مخې د اوسني ولسمشر د کار دوره د جوزا تر لومړۍ نېټې وروسته پايته رسيږي؛ سترې محکمې حکم صادر کړی چې تر راتلونکو ټاکنو پورې به اوسنی حکومت خپل کار ته دوام ورکوي. هغه سند چې رسنيو ته په لاس ورغلی ښيې چې سترې محکمې پرېکړه کړې چې اوسنی ولسمشر غني به تر هغې خپل کار ته دوام ورکوي څو پورې چې د ټاکنو پايلې نه وي معلومې شوي او نوی ولسمشر ټاکل شوی نه وي. په ورته مهال د ولسمشرۍ نور نوماندان او يو شمېر سياسيون وايې چې په دې کار سره سترې محکمې هم قانون تر پښو لاندې کړ.

د حساب او کتاب څوک سته!

 څوک سته چي وپؤښتي ولي یوازي او یوازي د فهیم پر زیارت یو نیم بیلیؤن ډالره ولګېدلې او د مسعؤد لا پرېږده!
د بېوزلؤ ، بېوسؤ او رنځؤرؤ افغانانؤ زړؤنه ژاړي چي ولي د افغانانؤ د بیت المال پیسې چي په حقیقت کښي د بهرنیانؤ مرستي وې او باید چي په روغتؤنؤنؤ باندي لګېدلې وای خؤ د مسعود او فهیم زیارتؤنه باندي جوړ سول خؤ افغاني مریضان تر پاکستانه پوري ځغلي او له ناچارۍ د پاکستان د اؤلسمشر عمران خان لاسؤنه مچوي چي درملنه او تداوي یې پکښي وسي. آخیر ولي ؟ او دا څنګه هیوادپالنه او څنګه وګړدوستي ده ؟

دیدار نماینده های آی، اس، آی با تیم «صلح و اعتدال»

رازق مامون مي نويسد:

خبر تازه: دیدار نماینده های آی، اس، آی با تیم «صلح و اعتدال»
یونس قانونی از طریق برادر زنش- نعمت الله جلیلی، محقق از طریق یاسا، برادر یک جنرال آی اس آی و استاد عطا مستقیم با اجندای جدید مرتبط ساخته شده اند.
به حوالۀ مجموعه اطلاعات واصله به گزارشنامه افغانستان، در رابطه به تیم انتخاباتی محمد حنیف اتمر، جزئیات تازه ای به دست آمده است. درگزارش آمده است که تیم تحت رهبری آقای اتمر به شدت از حمایت انگلیس و سازمان استخبارات نظامی پاکستان ( آی، اس، آی) بهره منده است.
دیدارهای نوبتی بین شبکه آی اس ای- انگلیس با چهره های رده بالای تیم «صلح و اعتدال» درخارج از کشور به ویژه دوبی انجام گرفته است. نفر ارتباطی محمد یونس قانونی با شبکه آی، اس، آی، خسربره ( برادر زنش)- نعمت الله جلیلی است. قانونی در جریان گروه بندی های انتخاباتی، بعد از دریافت پیام خاص که به وسیله نعمت الله جلیلی به ایشان رسانیده شد؛ معاونت آقای اتمر را پذیرفت.

سترې محکمې د ولسمشر غني د کار موده د نوي ولسمشر تر ټاکلو وغځوله

 د رپوټونو له مخې د سترې محکمې عالي شورا په ټاکنو کې د شته ستونزو له امله پریکړه کړې چې د ولسمشر غني کاري موده د نوي ولسمشر تر ټاکلو پورې وغځوي.
ولسمشرۍ ماڼۍ او سترې محکمې تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي خو د ولسمشر مرستیال ویلي، ستره محکمه صلاحیت لري چې د ولسمشر کاري موده وغځوي.
دا په داسې حال کې ده چې د ولسمشریزو ټاکنو نوماندانو تر دې وړاندې د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي وو، حکومت هڅه کوي له غیرقانوني لارو څخه په استفادې خپله کاري موده وغځوي.

ناشناس ناشناس نیست، سیاسنگ سیاه ‌سنگ است

حساسیت‌ها در برابر جعلی بودن «پټه خزانه»

در اذهان ما پندارها پیوسته به باورها تبدیل می‌شوند و باورها در لباس نفسانیت حقیقت‌یابی را یک طرف می‌گذارند و صِرف آنچه را می‌پذیرند که باورها را تایید کنند – چه راست چه دروغ. این مهم نیست که کی، چه می‌گوید، مهم این است که ما چه می‌خواهیم بشنویم. به این ترتیب، ناخودآگاه خود را در اسارتِ رشته های تعصب می‌بندیم و می‌پیچیم.
در توفان نهال را مستقیم غرس کردن آسان نیست. در گِرد‌بادِ تعصبات زبانی/ نژادی افغانستان، از سیاسی شدن و سیاسی ساختن مباحث جلوگیری کردن مشکل است. در چنین فضای پر تشنج  که جبهه‌گیری‌های هویتی بر ذهنیت ها حاکم اند اثبات جعلی بودن یا نبودن پټه خزانه مسأله علمی نی، بلکه یک بازی و ادعای سیاسی است.

د قطر غونډه چا او د څه لپاره لغوه کړه؟

په داسې حال کې چې په قطر کې د افغان سياستوالو او طالبانو تر منځ غونډې ته د خلکو هيله مندي زیاته وه؛ تېره ورځ د نامعلومو دلايلو له امله دغه غونډه لغوه اعلان شوې ده. څوک وايې لغوه شوې او ځینې نور راپورونه بيا وايې چې ځنډېدلې ده. طالبانو د دغې غونډې د ځنډيدو پړه پر افغان حکومت اچولې خو افغان حکومت بيا قطر پړ بللی دی. هاخوا د افغانستان لپاره د روسيې د ولسمشر ځانګړي استازي ضمير کابلوف هم افغان حکومت پړ بللی او دا يې د ولسمشر غني لخوا د سولې د هڅو د تخريب هڅه بللې ده.
اوس پوښتنه دا ده چې غونډه د چا په غوښتنه لغوه شوه او هدف يې څه دی؟

رنج هاي بي پايان او
(مرحوم داکتر قمرالدین اکسیری)

مصطفی عمرزی

«در سال هاي چهل، نشرات صحي از طرف دوكتوران طب و محصلين طب نظامي در جرايد،‌ روزنامه ها و مجلات شروع مي گردد كه مقالات دلچسپ و مفيد در مجلهء اردو نيز به نشر رسيده است. در اين جا مشكل است تمام نويسندگان را معرفي نمود، ولي مي توان از دوكتور قمرالدين اكسيري، متخصص شفاخانهء نمبر دوم اردو يادآوري نمود كه چه در زمان تحصيل و چه در زماني كه دوكتور جوان نظامي بود، مقالات زيادي نسبت به ديگران به نشر سپاريده است....» (تاريخچهء طبابت و فارمسي و سير تكاملي آن در افغانستان، تاليف پوهاند عبدالحي مومني، صفحهء313، نشر اكادمي علوم افغانستان، سال 1384 شمسی.)