تجلیل از آزادی در دشواری های آزاده گی
(به مناسبت نود و نهمین سال طرد استعمار)

مصطفی «عمرزی»

ستر حاکمیت ملی در حفظ منافع ملت و تامین خواسته های مردم، فهم آزادی سیاسی در مقال حاکمیت و دولت است. شور مردم ما در تداعی ایام حریت، در نوع دلبسته گی، بر دو مفهوم آزادی معطوف می شود:

• ایثار و قربانی
• حیات در جغرافیای آزاد.

99 سال قبل، فرزندی از فرزندان ملت افغان در برهه ای که شعور اجتماعی برای اختیار کُل حاکمیت، به هیجان و اوج می رسد، اعلام می کند نیازی ندارند در ارتباطات خارجی، با فرنگی مشوره کنند.
جغرافیای افغان زمین، همان جایی بود که وقتی نخستین دسته های انگلیسی خیال کرده بودند در مسیر فتوحات هندوستانی، آخرین جاست، اخطار می یابند دست از پا خطا، ضیاع جسم و جان دارد.
تجربه ی اروپایی استعمار برای دربندان مستقیم افغانستان، دو باخت خونین بیگانه بود، اما تجربه ی جهانخواری در حد صنوف بلند فهم سیاسی، مردمان جزیره نشینی در شمال   کره ی زمین را که در شناخت نور و خورشید مشکل داشتند، در جایی می رساند که در جغرافیای آنان، غروب آفتاب، محال می شد.

«چهل زینه» قندهار؛ جلوه درخشان یک تاریخ

طاق «چهل زینه» یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی افغانستان است که در دوران ظهیرالدین محمد بابر احداث شده و یادگاری از دوران حکومت بابری‌ها در افغانستان می‌باشد.
«چهل زینه» قندهار ، در سمت غرب شهر قندهار افغانستان و بر فراز کوه «سر پوزه»، طاق سنگی تراشیده شده که در بین مردم به «چهل زینه» معروف است. طاق «چهل زینه» یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی افغانستان است که در دوران ظهیرالدین محمد بابر احداث شده و یادگاری از دوران حکومت بابری‌ها در افغانستان می‌باشد.
معماری اصیل اسلامی و هندی که در ساخت این طاق یا رواق استفاده‌شده، زیبایی بی‌نظیری به آن بخشیده است. موقعیت جغرافیایی این طاق در مکانی سرسبز و نزدیک به رودخانه ارغنداب واقع شده که بر زیبایی این مکان تاریخی افزوده است. نام دیگر این طاق «چهل پله» می‌باشد که یکی از جاذبه‌های مهم گردش‌گری و فرهنگی افغانستان در ولایت قندهار به شمار می‌رود.

حبیب الله کلکانی، مشهور به بچه سقاو و منهدم شدن پایه های حکومت امانی

 انگلیس ها جاسوسان پخته ی تربیه شده خود را درلباس سوداگر، ملاء، قالین فروش، سماوارچی، مامور وترجمان به طرف کابل فرستادند که همه ی آنان روی این ملحوظ که اسلام درخطر است وامان الله کافر شده است، فریاد می زدند.
انگلیس پلان خود را درخلال ده سال در زمان حکومت شاه جوان به صورت کامل، به منصه ی اجرا گذاشت وشاه امان الله خان را توسط مردم خودش سرکوب کرده و با حمایتی سقاویان، مبنی بر یک حمله ی جاهلانه که لکه ی آن محک دفترچه ای تاریخ ننگین این مرزبوم است؛ تمام فرهنگ را باخاک یکسان نمود و چنان دشمنی تاریخی را با افغانان انجام داد که زخمهای آن تا اکنون نیز التیام نیافته است.

 کابل تحت چپاول کلتوری بدوی:

لشکرحبیب الله کلکانی مشهور به بچه ی سقاو ازشمالی برشهر سرازیر گردید. این گروه که الگوی از اندیشه ی رادیکالیزم بودند، باشدت وبی رحمی زیاد شهریان کابل را سرکوب وبه چور و چپاول مبادرت ورزیدند.
سه تن حمیدالله برادربچه ی سقاو، ملک محسن والی کابل وپردل که بعدا سپهسالارشد؛ درکابل دوایر دولتی وخانه های مردم را به تاراج برده وبعضاً برعفت های برخی نیز دست درازی نمودند؛ ولی بصورت کل این عمل را انجام نمی دادند زیرا درکلتور بدوی چنین کاری پسندیده محسوب نمی گردید.

عُمر؛ چې عمر يې د نورو د عمر قرباني کړ

دا خاوره افغاني ده غيرتي او تل يې غيرتي او سرښندونکي بچيان زيږولي دي. د تاریخ پاڼې ګواه دي چې په افغان خاورې ډېرې ککرۍ د ولس د ژوند ژغورلو لپاره قرباني شوي دي. د همدغو ککريو له جملې يوه يې د ملي اردو د سرتيري محمد عمر ککرۍ وه چې د حبل الوطن من الایمان له مخې يې خپل ژوند د هيوادوالو د ژوند ژغورنې په پار قرباني کړ. د تېرې د يکشنبې په ماښام يو ناترڅه بې وجدانه او وحشي ځان وژونکی نمرودي بریدګر غوښتل‌ د ننګرهار ولايت د بهسودو پُل ته نږدې د ملي اردو د پلټنې مرکز سره ځان ته چاودنه ورکړي او بېګناه افغانان يو ځل بيا د غم په ټغر کېنوي، خو د محمد عمر په نوم د ملي اردو سرتېری او د وطن اصلي بچی پرې پوه شوی او په غېږ کې يې د خلکو له ګڼې ګوڼې لیرې کړی.

مصر کې د جمال الدین افغان مجسمه کېښودل شوه

د قاهرې د ازادۍ په مشهورې څلور لارې کې د افغانستان د وتلي متفکر سید جمال الدین افغان مجسمه ودرول شوه.
افغان چارواکي وايي د مصر له حکومت سره یې په ګډه د" ختيځ د ستر نابغه علامه سید جمال الدین افغان مجسمه" جوړه او نندارې ته کېښودله.
دا مجسمه د سه شنبې په ورځ ( اګست ۷) د مصر د پلازمینه قاهرې د تحریر په څلور لارې کې ودرول شوه. دا هغه میدان دی چې څو کاله مخکې په کې د حسني مبارک د نظام پر ضد خونړۍ مظاهرې وشوې او نظام یې نسکور کړ.
د افغانستان د اطلاعاتو او کلتور وزارت ویاند صابر مومند امریکا غږ ته وویل چې دا مجسمه یې د مصر د حکومت په غوښتنه جوړه کړې ده.
نوموړي وویل "سید جمال الدین افغان مصر کې ډېر وخت تېر کړی او ډېر اغیزناک کارونه یې کړي دي. هغه د مصر او افغانستان ترمنځ په اړیکو کې د یو ارزښتناک پول حیثیت لري او هلته د هغه فکر او شخصیت ته ډېر درناوی کیږي. ډېرو خوځښتونو له مصر څخه کار پیل کړی او جمال الدین افغان هم په کې هم مهم رول لوبولی دی."

دیوار تاریخی زنبورک شاه

به اساس روايات تاريخي و افسانه هاي قديمي كابل، اين ديوار در زمان پادشاهي بنام (زنبورك شاه ) آباد شده است زنبورك شاه كه فعلا يك قسمت كوه هم به نام او ياد مي شود، خواست غرض حفظ و حراست از شهر قديم كابل ديواري دورادور شهر آباد كند تا از نفوذ تجاوز گران جلو گيري كرده باشد، همان بود كه او بازور و جبر با استفاده از نيروي مردان و جوانان و كار فرمايان بسيار خشن و بي رحم كه در راس كار قرار داشتند به اعمار ديوار ها پرداخت.
كار فرمايان در اجراي امر پادشاه از اغراق كار گرفته كساني را كه در جريان كار سستي و يا تنبلي از خود نشان ميدادند زنده در لا به لاي ديوار انداخته و گل و پخسه بالايش مي ريختند چنانچه تعداد زيادي در جريان كار اعمار دیوار قرباني شدند.
گويند در ميان اين كار گران جوان نامزد داري كه از صبح تا شام با تمام قوت و نيرو و با خستگي ناپذيري كار ميكرد نيز وجود داشت، چون زمان عروسي آن جوان فرا رسيد. او يا جرئت نميكرد كه رخصت اخذ نمايد تا مراسم عروسي اش برپا شود. روزي نامزدش به كوه آمد و در جمع كار گران مشغول كار شد او در امر خشت بردن و آب آوردن و سنگ دادن و گل دادن مشغول بود و با دلگرمي كار مي كرد.

اوربند
(آتش بس)

مصطفی «عمرزی»

کشور ما، سرزمین آرمان هاست. کابوس جمهوری ناخواسته، تعبیر روز روشن کودتاگران وابسته بود. از همان سال ها، امید های مردم به آینده ای وصل شده اند که پس از چهل سال شب و روز، صلح در آن، به سراب می ماند.
تکاپو برای خموشی آتش جنگ، اما هیچ گاه آتش بس نشد. ایست شعله های سوزان جنگ، دم نفس هایی بود که برای بازدم، در کوره پف می کردند. بالاخره مشی    مصالحه ی ملی، تنگ نظرانی را به عقل آورد که فکر می کردند، جنگ، راه حل است. تا پایان امارات اسلامی طالبان، هرچند همانند سده ها، طوالت تاریخی نداریم، اما در همین مقطعه ی کوتاه، مصایبی بر مردم و مملکت تحمیل شدند که با کل فجایع تاریخ، رقابت می کنند.
«اوربند» (آتش بس)، حتی به ایده ی مبدل می شود که از آغاز بحران تا کنون، رنگ آمیزی خواسته های انسانی و مظلومانه ی مردم ماست. از نوشته های کودکانه تا سروده های بزرگان، ادبیات معاصر ما، قاموس بزرگی دارد که صلح را معنی می کند؛ اما «اوربند»، آغاز زودهنگامی ست که عمر کوتاه می یابد.

200
(دوصد شماره از روزنامه ی سرخط)

مصطفی «عمرزی»

یادآوری:

روزنامه ی «سرخط»، تجربه ی نو و خوب روزنامه نگاری در افغانستان است. من به عنوان همکاری قلمی این نشریه، از روز های نخست متوجه شده بودم که ابتکار، خیلی زود این نشریه را محبوب کرد. حالا که سلسله ی نشر این روزنامه به چند سال و چند صد شماره می رسد، آن چه در زیر می خوانید، تایید برداشت هایی ست که کرده بودیم. بازنشر این مقاله را که به مناسبت دوصدمین شماره ی روزنامه ی «سرخط» صورت گرفته بود، برای توجه به اولویت هایی اختصاص می دهم که باید به رنگ نشریات ما بیافزایند.

فهم
(بر اساس شعری از مولانا)

هارون انصاری

گشودم دیوان آن رهروان
پسندیدم داستان موسی و شبان

 که موسی به رهی دید یک جوان
همی کرد ناله که ای خالق جهان!

 باشد اگر روزی آیی به کلبه ام
دهم سر و جان برایت، من ترا نوکرم

 هر دم بوسم من آن دستان تو
شانه زنم شب ها من بر زلفان تو

 وصلت کنم من پلاس کهنه ات
بروبم اتاقت، بمالم دست و پایکت

اندرز
(بر اساس شعری از مولانا)

هارون انصاری

با نسب در این دنیا مثل زر است
بی نسب، شمشیرش در خون ما تر اس

 از نجابت کرهء اسپ روان است از عقب
کره خر از خریت روان پیشاپیش مادر است

 آهن و فولاد بیرون آیند از یک کورهء داغ
فولاد، گرد شمشیر، آهن، نعل خر است

 نادان اگر نادار شود نباشد او را عزتی
نادان باشد نادان، اگر زادهء اسکندر است

په سویډن کې د ولي مسعود د خښینې د نیولو امر شوی

 سویډني رسنۍ وايي، په دغه هیواد کې د یوې افغانې د تعقیب امر شوی دی.

د سویډني رسنیو د راپورونو له مخې، دا ښځه فرشته حضرتي نومېږي او د پنجشېر د نوموتي قوماندان احمدشاه مسعود د ورور ولي مسعود خښینه ده.

رسنۍ وايي چې فرشتې حضرتي له افغانستانه ګڼ کسان په درغلۍ سویډن ته رسولي دي.

په سویدڼ کې مېشت افغان فعال نجیب الله زاخېلوال د سویډني چارواکو په قول وايي چې مېرمن حضرتي په دې نوم چې د ښځو د حقونو په اړه سیمینارونو ته له افغانستانه فعالانې راغواړي، وېزې اخیستي او بیا یې په نورو کسانو هره وېزه په ۲۰ زره ډالره پلورلې ده.

مېرمن حضرتي په سویډن کې د دوو ټولنو مشره ده.
دې د انترنیټ له لارې د افغانستان پر ضد ګڼې لیکنې خپرې کړي او خلک یې د هیواد تجزیې ته هڅولي دي.

اشرف غنی چگونه و چرا در دل مردم جا گرفته؟

محمد اشرف غنی رییس جمهور کنونی افغانستان تاریخ این کشور یکی از رؤسای جمهوری است که نه تنها بر مردم،بلکه بر دلهای مردم نیز حکومت میکند.
با وجود آنکه تهداب گذاری حکومت وحدت ملی به میانجیگری شخص ثالث صورت گرفت، با آنکه حلقات ضد حکومتی سد راه سعی و تلاش اشرف غنی میشوند و با وجود آنکه شماری از کشورهای همسایه و حلقات استخباراتی دیگر بیشتر از هر زمانی بر ضد اشرف غنی سرمایه گذاری وسیع کرده،اما باز هم رییس جمهور غنی توانسته قوت مردم را در دست داشته، از بدبختی های بیشتر نجات شان دهد.
با در نظرداشت وضعیت حساس فعلی که دشمن بیشتر از پیش مورد حمایت شماری از کشورها و قدرتهای بزرگ قرار میگیرد؛اشرف غنی توانسته برنامه های شوم دشمن را خنثی کند و جلو بربادی را بگیرد که از قبل پلان شده و توسط گروه های مخربی به نام طالب مسلح و افراد منسوب به داعش پیش برده میشود.

بازنگری فرهنگی

مصطفی «عمرزی»

 وقتي در كوچه و بازار با یک جوان مدرسه يي آراسته به تفكر و تفسير هاي قرون وسطايي که با تراکم مو ها و تکه های سر و صورت، تمام خصوصیاتش را ستر کرده است و در جانب دیگر، پسري قرار دارد كه مثلاً مدرن شده و با مو هاي سيخ سيخ، پتلون در حال لغزیدن از سُرین که مانند برفكوچ رو به نشيب است و بوت هايش مانند زباله هاي كنسرو کج و پیچ اند، مواجه می شویم، اگر دچار تامل نشویم، ظاهر مساله شاید با اهانت ها و تمسخر هايی به همراه خواهد شد.

عوامل شر و فساد، دولت را مواجه می سازند

مصطفی «عمرزی»

از زمان سخنان محمد محقق در ایران که از اجیران لشکر فاطمیون تشکر کرد، زیرا به قول او، داعش را سرکوب کرده بودند، تا حمله بر مسجدی در شهر گردیز، شاید هزاران نفر از هموطنان ما، به ویژه شیعیان و هزاره گان شهید و یا جراحت برداشته باشند. این کنش، نوع دیگری از تقابل ایدیالوژیک است که در فراسوی میدان های جنگ، باعث زیان و خسارت می شود.  
در دایره ی بزرگ تر، تقابل و ستیز دایمی وجود دارد که در تمام ابعاد انسانی رونما می شوند. رقابت های تجارتی، هجوم فرهنگی، اتحادیه های قاره یی و منطقه یی، همه و همه برای ستیز و تقابلی ایجاد شده اند که در تمام آن ها، دشمنان پیدا و پنهان هدف می باشند.

یاد بگیریم!

مصطفی «عمرزی»

شک ندارم که شیوه ی انتقاد افراطی افغان ستیزان، آنان را در منگنه انداخته است. این عمل باعث شده جانب مخالف آنان، اما با این امتیاز نقد کنند که مجموعه ی سیاسی و  فرهنگی دخیل در چهل سال اخیر که اکثراً از اقلیت های قومی اند، مهمترین بخش های اسناد صوتی، تصویری و نوشتاری سیاه را می سازند. بررسی این اسناد نشان می دهد که بیش از نود درصد چپاولگران، خاینان، مزدوران خارجی و اخلالگران داخلی، از گروه ها و احزابی اند که از هفت ثور تا تجاوز شوروی، هشت ثور و بالاخره در مشارکت نفرت انگیز با دیموکراسی جهانی، موانع عمده ی ثبات افغانستان شمرده می شوند.

یکی در جای دیگر

مصطفی «عمرزی»

19 سال از دوران فراغت از مكتب گذشت. صداي استاد فدا محمد خان كه مضمون بيالوژي تدريس مي كرد، از گوشم نرفته است. استاد با هرج و مرجی كه در اجتماع آن روزگار حاكم بود، هنگامي كه از دست شاگردان، گفتار، حركات و پندار آنان به خشم مي شد، با خشم آگنده به تمسخر که با نيشخند هايی نیز توام بود، مي گفت:
چه پدران سُستي خواهيد شد! آوردن گونه ي لهجه يي آن جالب تر است:
چي پدراي پوده ي خات شدين! تمسخر استاد، منحصر با اين خطاب نبود. از ميان چندين گونه ي آن، يكي ديگري به يادم است كه در هنگام ضعف هاي جسمي، استفاده ي آن را مناسب مي دانست: