دین و جامعه در عصر احساسات و پندارها

نویسنده: هدایت الله ذاهب

علما هر برهه‌ی زمانی و هر عصر را بنا به شاخص‌های معینی نام‌ گذاری نموده‌اند؛ مثلاً عصر حجر، عصر آهن، عصر مفرغ (برنج - Bronze) و غیره. دو عصر قبل از ما که امتداد آن این عصر را به بار آورده است، اسامی بسیار جالب را توسط علمای چون ویل دیورانت از آن خودکرده‌اند. قرون‌وسطی را معمولاً عصر دین میگویند زیرا معیار حق و باطل در آن‌زمان دین بود و برهه‌ی زمانی پس از انقلاب فرانسه را عصر روشنگری می‌نامند، زیرا معیار حق و باطل در این زمان علوم طبیعی و استدلال ورزی‌های علمی بود. اگرچه نمی‌توان مهر صحت همه‌جانبه را به این نام‌ گذاری‌ها زد، زیرا در عصر دین علوم طبیعی و علم منطق پیشرفت‌های بی پیشینه‌ داشت و در عصر روشنگری باورمندان به ادیان کمک زیادی به علوم طبیعی کردند ولی اذهان بیشتر مردم معیار تعین شده برای حق و باطل در عصر متذکره اولی دین و دومی علم را می‌دانستند.

رقص ملا

مصطفی «عمرزی»

ملا های سیاسی پاکستان، از بدترین موجودات روی زمین اند. میراث استعمار انگلیس با خلق فرقه ها و تشتت مذهبی، ساخت و بافت دینی در پاکستان را روی تزویر، جعل و جهالت نهاده است. از این طریق، پیروان گروه های مختلف، به ویژه اهل طریقه، تصوف، عرفان و پیرانی که مایل اند گند جسمی آنان تبرک شمرده شود، مردم را در سایه ی مقدسات، از شعور و بیداری، دور می کنند. جورج آرنی در کتاب «افغانستان، چهار راه کشورگشایان» از خانواده ی پیران گیلانی آورده است که حتی آب شست و شوی دست ها و پاهای خویش را به نام تبرک، به مردم می دادند.

خلاف برداشت های معمول
(معرفی کتاب شاهد بازی در ادبیات فارسی)

مصطفی «عمرزی»

از زمینه ی سیاسی تا زمینه ی فرهنگی، تنازع برای دفاع، آماج و ابقا، حداقل در میان قشر باسواد، از مرحله ی عادی، عبور کرده است. متاسفانه نبود منطق کامل برای طرح های دیگرستیز، حجم تنقید و تقابل را به انبوه ادبیات و داده هایی می رساند که پس از حد مصرف، به ابزار و دست آویز های سخیف مبدل شده اند.
در سالیان اخیر که تنقید، به سطح بهتان، دروغ و تبلیغات رسید، جداسازی های عمدی، ناگزیری بازنگری به موضوعاتی را اهم ساخته است که بیشتر با شکل فرهنگی، از سوی گروه های ضد ملی، افغان ستیز و دشمنان این مرز و بوم مطرح می شوند. نسخه هایی که از جعلیات تاریخی تا توهم تاریخی ساخته و تحویل داده می شدند، در آخرین نمونه های حمایت کامل، باردیگر ارزش روشنگری هایی را مبرهن کردند که شماری از بزرگان، بر اثر مصلحت و ملاحظه، دوست نداشتند مفاخرات کذایی دشمنان، با نقد و روشنگری، اعتماد به نفس کاذب آنان را بشکنند.

ښه او بد

(عبدالله وردک) انګلستان - جون - ۲۰۱۸

ګرانو او محترمو وروڼو او خویندو السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!
الله(ج) دې وکړي چې تاسې ټول روغ او جوړ وی، او روژه مو په خیر سره تېره شوې وي.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

د ښو او بدو تعریف، په هره ټولنه کې فرق کوي. ځينې شیانو ته چې په یوه ټولنه کې د بدو نسبت کیږي، هغه په بله ټولنه کې شاید په ښو کې وشمېرل شي. همدارنګه، ځینې شیانو ته چې په یوه ټولنه کې د ښو نسبت کېږي، هغه شاید په بله ټولنه کې بد وګڼل شي. د دغه شیانو مثالونه په اوسني وخت کې د نړۍ په مختلفو ټولنو کې ډېر زیات تر سترګو کېږي.
د مسلمان دپاره د ښو او بدو تعریف د اسلام په سپېڅلي دین کې په څرګند ډول سره شوی دی. که څوک خپل ځان مسلمان ګڼي، نو هغه باید حتمي او ضروري دغه اسلامی تعریف ته د زړه له کومي غاړه کېږدي، او هغه په دواړو سترګو قبول کړي، او بس. په بل عبارت، د مسلمان دپاره، هغه شیانو ته چې په اسلام کې ښه ویل شوي دي، هغه ښه دي، او هغو شیانو ته چې په اسلام کې بد ویل شوي دي، هغه بد دي، او بس.

روشنفکر پیشرو!؟

مصطفی «عمرزی»

اگر ارزش های انسانی را در ذات آن ها دریابیم، در نهایت به همان اصلی نهایی می شوند که انسانی نامیده می شود. در این باور، ماهیت فرهنگی مطرح شده، آن چه از نام و نشان آدمی صورت می گیرد، حتی اگر در حصار کشور ها، مردمان و باور ها قرار گیرد، باز هم به همه متعلق است.
ارزشمندی پندار و کردار انسانی، میراث های بشری را شکل می دهند و کارسازی، صورت استفاده را متنوع می سازد. اگر داشته هایی مشترک فرهنگی، گسترده نباشند، ارزش های انسانی، زبان ترجمه را به کار می اندازند. در این سیر، درک جغرافیای بزرگ زمین، آسان به نظر می رسد. از طریق تعویض نسخه ها، ادبیات اروپایی، امریکایی، یا برعکس، ادبیات آسیایی یا افریقایی، ارقام مخاطب را بیشتر می نمایند.
ما در دنیای شناخته هایی خود، با همسایه گانی نیز مرتبط استیم که در دنیای غیر سیاسی، اراده و ارادتمند دارند. این، سوا از طریقه ی تاریخی مرید و مرشد، به هنر هایی مرتبط می شود که با دست آورد های تخنیکی، مثلاً سینما را زاده است.

جنگ مردود، جهاد مطلوب!

امین الدین سعیدی – سعید افغانی

درین روزها با مشاهدهء نزدیک از جریانات و شعارهای مردم، نبض حوادث به صورت مشهود و مستند دیده میشود و ملموس است که مردم و ملت افغان از جنگ خسته شده اند ولی از جهاد خسته نیستند : دیده میشود و محسوس است که طالب امروز با طالب دیروز تفاوت محسوس داشته و دارد.
لباس طالب امروز نسبت به طالب دیروز کمی نو وریش ها کمی کوتاه وسربازان شان تقریبآ جوان بنظر میرسید .
طالب ها در بیانه ها ومصاحبه ها اکثراً به یک نقطه تأکید و اجماع می کردند که جهاد ما بر ضد خارجی ها است، باید امریکا یها ودر نهایت اشغال کشور ما باید پایان یابد. تأکید داشتند که نیروهای خارجی باید از افغانستان خارج شوند و ادامه میدادند که مشکل اساسی امروزما وجود خارجی هادر کشور ماست. تأکید داشتند که اگرخارجیها به اشغال خویش ادامه دهند ، به زور آنها را از کشور خویش خارج خواهیم ساخت  ، در این هیچ جای شک نیست که مردم افغانستان از جنگ خسته شده اند وخواستار صلح اند، ولی به یاد داشته باشید که مردم مسلمان افغانستان از جهاد خسته نشده اند ودر مقابل اشغال وبی عدالتی ها ، تحقق اساسات دین مقدس اسلام وشریعت اسلامی به جهاد خویش ادامه خواهند داد.

عید سعید فطر مبارک باد!

دقایقی پیش عربستان سعودی فردا روز جمعه مورخ 25 جوزا مطابق 15 جولای، را روز اول عید سعید فطر اعلان کرد.
مسؤلین انجمن کلتوری افغانها در سویدن، فرا رسیدن حلول عید سعید فطر را به کافۀ ملت مسلمان افغانستان وهمه مسلمانان جهان بویژه خواهران و برادران افغان ما در سویدن تبریک و تهنیت عرض میدارند و از بارگاه ایزد متعال تمنا دارند تا این ایام خجسته و مملو از خیر و برکات به خوشی و صحتمندی در فضای امنیت و آرامش کامل، سپری گردد.
نمازاول عید سعید فطر در مسجد مدبوریاره پلتسن ساعت 07:00 ادأ میگردد:

دوڅلویشت هغه لارې چارې، چې ستاسو شخصیت ته پرمختګ ورکولای شي

ژباړه: حضرت عثمان نوري

د انسان ژوند تر هر څه ډېر ارزښت لري، ځکه خو ورته روښانفکره اشخاص تر هر څه ډېره پاملرنه کوي، ددې لپاره چې تاسې خپل شخصیت ته پرمختګ ورکړئ، دلته ځیني ګټورې لارې چارې شته، که تاسو یې عملي کړئ؛ ثمره یې ډېر ژر لیدلای شئ.

لومړی: هره ورځ یو کتاب ولولئ.

دوهم: د نوې ژبې د زده کولو په هڅه کې شئ.

دریم: کوم کار چې کوئ، په لېوالتیا سره یې وکړئ.

څلورم: په یو اکاډمیک (ښوونیز) مرکز کې ګډون وکړئ.

پینځم: د یو نوې فکر په لټه کې شئ.

شپږم: ډار او وېره مه کوئ.

اووم: په خپلو وړتیاوو او مهارتونو وویاړئ او مینه ورسره وکړئ.

دوست خوب
(معرفی حیات الله بخشی)

مصطفی «عمرزی»

حسب معمول را کنار می گذارم و در این فرصت، به آیینه ای می نگرم که در قامت خود  (جوانان)، اگر نخبه و آموزش یافته باشند، در سیر تطور و تحول فرهنگ و فرهنگیان  افغانستان، به مقامی می رسند که عادت کرده ایم با رعایت بزرگ سالاری، اما از توان آنان، به خوبی بهره نبریم.

حرف از حیات الله بخشی است. او را در سال 1382 شمسی، به جا آوردم. مانند اکثر افغانان جوان و قلم به دست، برای آرزو ها، آرمان ها و آینده می اندیشید و می نوشت. برای تکمیل اختصار این معرفه، باید بنویسم که حیات الله بخشی از ادبیات ملی به پیرامون نگریسته است.

او در روز های دشوار
(گزاره ای از شهید داکتر نجیب الله در کتاب 12 گرام مغز)

مصطفی «عمرزی»

خفقان گلوگیر، جای ثابت نگاه، به تاریخی می شود که در لحظات حساس آن، فرصت های طلایی ما هدر رفته اند. در این مقطع، دفاع از شریکان جرم و مجریان نقش اول، چه راستی یا چپی آسان نیست، اما نیت و اراده برای صلاح اجتماعی، افرادی مانند شهید داکتر نجیب الله را در تداعی احترام، با مردم یک جا می سازد.

ناکام ماندم تلاش های نظامی رژیم کمونیستی شوروی محور که بر اساس خواسته های جناح پرچم، تا مرز الحاق به شوروی، مبرهن شده بودند، واقع بینی را با گزینشی از میان کادری هایی به همراه می آورد که هرچند جزو مجموعه ی حزب خلق بود، اما آگاهانه رو به سوی مردم کرد.

شپاړس هغه لارښوونې چې د بریا تر بریده مو رسوي

ژباړه: حضرت عثمان نوري

پر ځان سخته تېرول، بې خوبه کېدل او نا ارامي زغمل د بریالېو خلک ښکاره ځانګړنې دي؛ ددې لپاره چې تاسې هم د بریا په پُل واوړئ، نو لازمه ده چې لاندې لارښوونې په عمل کې راولئ.

لومړی: له ډېر انټرنټ کارولو ډډه وکړئ.

دوهم: هره ورځ پینځلس دقېقې د پلان په طرحه کولو مصرف کړئ.

دریم: خپل ورځنی ژوند په خپل محلي دود سینګار کړئ.

څلورم: شکایت مه کوئ او له کاره مو راضي اوسئ.

پینځم: هره ورځ له ۳ تر ۶ مهمو کارونو ته لومړیتوب ورکړئ.

له خپلو ماشومانو سره د بریالۍ اړیکې لپاره ۱۰ کلیدي ټکي

ژباړن: عطا محمد میاخېل

له خپلو ماشومانو سره ستاسو اړیکه هغه مهال ښه او اصولي پرمخ ځي، چې له درنښت، مینې او تعامل سره مله وي، په دې تعامل کې باید مور او پلار تل د اقتدار په مقام کې وي او ماشوم د ملاتړ په مقام کې.
که چېرې غواړئ، له خپلو ماشومانو سره ښه اړیکه ولرئ، نو له لاندې ټکو څخه ګټه واخلئ:
۱ ـــ کله چې ماشومان مو له خپلو احساساتو او تصمیمونو څخه خبرې کوي، یا غواړي، کوم مهم مطلب بیان کړي، نو په خبره کې یې مه ور غورځئ، مخکې له مخکې قضاوت مه کوئ، د لویوالي له موضوع څخه، چې په هر څه باندې پوه یاستئ، خبرې مه کوئ.
۲ ـــ خپل ماشومان په دې باندې ډاډه کړئ، چې په هر ډول شرایطو کې ترې ملاتړ کوئ او حتا که چېرې تېروتنه هم وکړي، نو له هغه سره ستاسو په مینه کې کمښت نه راځي.

 د خراسان جوړولو شعار ساده ګي ده

ليکوونکی : دوکتور نوراحمد خالدي
ژباړونکی : تمهيدالله سيلاني

 خراسان د کوم ځای نوم دی؟ کومو ځايونو ته خراسان وايو؟ د هندوکش سويل؛ اتيا کاله پخوا (( افغاني ترکستان )) نومېده. په نقشو کې هم په همدې نوم را پاتې دی. نن هم د هندوکش سويل اکثريت وګړي ترکتباران دي.
هزاره جات؛ چې هزاره ګانو ورته هزارستان نوم ورکړی! زموږ د شمالي ولايتو ځينې برخې يې په جغرافيي دايره کې شاملې دي. داچې نن د د خراساني دولت ادعاوې کيږي، دوی خراسان په بدخشان، تخار او بغلان کې جوړوي؟ که پروان او پنجشير کې؟ ځکه دشمال او جنوب تاجک مېشتو سيمو تر منځ د هندوکش صعب العبور غرونه واقع دي،چې پروان او پنجشير يې د جنوب شرق پښتون مېشتو سيمو تلپاتې شف ګرځېدلی.

اشرف غني د مولاناسميع الحق په نس کې درد جوړ کړی

په داسې حال کې چې په افغانستان کې د طالبانو د اوولس کلنې جګړې وروسته دغې ډلې له افغان حکومت سره موقت درې ورځنی اوربند اعلان کړی او په بيساري توګه د افغان ولس او نړيوالو لخوا يې هرکلی شوی؛ د طالبانو معنوي پلار او د حقانيه مدرسې چې ويل کيږي د طالب روزلو فابريکه ده؛ مشر مولانا سميع الحق ويلي چې په افغانستان کې روان جنګ جهاد دی او طالبان او پخواني مجاهدين دې لاس يو کړي او د امريکا په خلاف دې جهاد ته ادامه ورکړي. سميع الحق ويلي د افغان حکومت او طالبانو تر منځ اوربند ګټه نه کوي او طالبان به له اوربند وروسته بېرته جګړې شروع کړي.

GANGLAND
(سرزمین جنایتکاران)

مصطفی «عمرزی»

برای بار نخست در کتاب «چهره های بی نقاب»، اثر سیدنی شلدون، با ابعاد منفی شهر هایی رو به رو شدم که در آن کتاب جنایی، در دل آسمان خراش ها، تیره گی های     زنده گی مردم را مخفی نگه داشته اند.
سال ها قبل، تا زمانی که مفهوم دهکده ی کوچک جهانی، وسعت و تنوع رسانه ها را معرفی نمی کرد، می پنداشتیم هموطنانی که به خارج، به ویژه به کشور های مرفه رفته اند، با مشکل برای همیشه خدا حافظی کرده اند، اما پیوند های دوباره، گاه ما را در جایگاه حسدشده گان، مشکوک می کرد. مگر با سال ها زنده گی در خارج، چه کم دارند؟

اوس به سياسي خبرې د افغانستان مساله حل کړي؟

ولسمشر غني د شانګهای د همکاریو سازمان د مشرانو په اتلسمه غونډه کې ويلي افغانستان کې له سیاسي لارې د جګړې درېدل غواړو. ولسمشر ويلي، افغان حکومت چمتو دی چې د جګړې د ختمېدو لپاره له وسله والو طالبانو سره سوله وکړي. غني ټينګار کړی چې دی چمتو دی چې له سیاسي حل لارې د حکومت او طالبانو ترمنځ جګړه ختمه کړي. دا په داسې حال کې ده چې د افغان حکومت او وسله والو طالبانو تر منځ د موقت اوربند څخه وروسته، له وسله والو طالبانو سره د مخامخ خبرو او د دايمي سولې لپاره د خلکو هيلې زياتې شوي دي. تېره ورځ د طالبانو د ملا محمد رسول اخوند ډلې هم تر نامعلومې مودې پورې اوربند اعلان کړ. د طالبانو لخوا د اوربند منلو يو ځل بيا دا هيلې ژوندۍ کړي چې ګويا وسله وال طالبان هم سياسي مبارزې ته مخه کوي.