د يوه افغان معلم تعلیمی ژوند ته یوه کتنه!

عبدالله - وردک

دویمه - برخه

انګلستان - جنوری - ۲۰۲۰

ګرانو او قدرمنو لوستونکو السلام عليکم و رحمت الله وبرکاته!

الله(ج) د وکړي، چې ټول روغ، جوړ، خوشحاله او په نېکو کارونو بوخت وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

له تاسې ټولو نه په ډېره درناوۍ هیله کوم، چې زما لیکنې، تر آخره په ډېر غور سره ولولئ، او خپل نظر له ما سره شریک کړئ.

غواړم، پدغه لیکنه کې، د خپلو لومړنۍ او منځنۍ زده کړو په هکله، تاسې قدرمنو لوستونکو ته معلومات وړاندې کړم.

زه نیږدې ۶۷ کاله مخکې، د وردګو، د سیدآباد د ولسوالۍ، د عرب خېلو په کلی کې، په یوه غریبه مسلمانه کورنۍ کې پیدا شوی یم. پلار مې د الله(ج)، له نورو مسلمانو پلرونو سره وبښي، یو تکړه مسلمان بزګر و. مور مې د هم الله(ج)، له نورو مسلمانو میندو سره وبښي، یوه تکړه مسلمانه کلیواله ښځه وه. دوی دواړو کومې زده کړې نه وې کړې، لېکن، الله(ج) دواړو ته یو خاص ذکاوت په برخه کړی و. زما پلار هغه څه چې د عسکرۍ د خدمت په دوه کلنۍ دوره کې یې زده کړي وو، هغه یې تر ډېره وخته په یاد وو. د بېلګې په توګه، له ما څخه به یې کله کله، د حاده زاویې، قایمه زاویې، او منفرجه زاویې، پوښتنې کولې، او ځینې وخت به یې زه په کې بندولم. ډېره جالبه پوښتنه به یې دا وه: چې د یوه توپ د فیر کولو دپاره، د میل زاویه باید څومره برابره شي؟

پیام تسلیت بنیاد به مناسبت مرگ آصف جلالی

به نام خدا آمرزنده و مهربان
بازگشت همه به سوی اوست

امروز در سوگ هنرمندی نشسته ایم که با رفتنش خنده به عزا نشسته و شادی از خانه های ما رخت سفر بسته و دلتنگی ها همسایه ما گشته است.  این مرد بزرگ که امروز زندگی را بدرود گفت، آصف جلالی نام داشت، کسی که در اوج احترام و محبوبیتی که برازنده و شایسته شخصیت مردم ‌دوست، بلندنظر و فرهیخته‌ اش بود.   یادش برای همیشه به نیکنامی در این سرزمین باقی خواهد ماند.  قابل یاد آوری می دانم که آصف جلالی فرزند باشی نورعظیم اصالتاً تاجک تبار و زاده ۱۳۴۵ خورشیدی در روستای دهنو، از توابع ولسوالی محمد آغه ولایت لوگر بود . 

وزارت امور گیم
(طنز)

مصطفی عمرزی

پس از سپری شدن چند سال از حکومت بعد از طالبان، تدویر لویه جرگه ی قانون اساسی، انتخاب رئیس جمهور، تغییر اوضاع کشور، آرامش نسبی، آزادی های مهارگسیخته، نمایشات بازسازی، اردو سازی، نوسازی، آمدن و برگشتن مهاجرین، درامه های عقد قرار داد ها، پروتوکول ها، تغییر و تبدیل شدن ها، بالا و پائین شدن به مقیاس قوماندان ها، جنگسالاران، قابشویان، پشکشویان، پنچرمینان، مرده شویان و غیره، خلاصه حکومت به سلسله ی سریال های پس از هفت ثور، قسمت های بعدی را با تکنالوژی جدید، تهیه می کند.

واره نمی کند!
(طنز)

مصطفی عمرزی

داستانی ست که از زبان دوستان شنیده ام. زمان وقوع این داستان، دوره ی زمامداری طالبان است. خوب به خاطر داریم، به ویژه همشهریان شریف و متدین کابل که در آن دوره ی تاریکی و جهل، به جز تماشای فلم های پنهانی در خانه، هیچ گونه وسیله ی دیگری برای تفریح وجود نداشت. در هر جا طالبان، یکی در لباس طالب مدرسه، یکی در لباس کارمند امر بالمعروف و یکی در لباس استاد و غیره، به توهین و تحقیر مردم مسلمان پایتخت وسایر ولایات کشور می پرداختند. داستان، این طور شروع می شود:
شب با ترس و لرز برای فامیلی که از خلق تنگی، نفیر شان جز داخل بدن شان، جای دیگر سیر نداشت، آغاز گشت. پدر فامیل، رو به سوی یکی از فرزندان کرده و می گوید: بدو بچیم همو فلم را بیاور و بیانداز که حداقل کمی به دنیای آدم ها برگردیم!

مود و فیشن
(طنز)

مصطفی عمرزی

مود، فیشن و آرایش از زمان نخستین بشر تاکنون در روی کره ی خاکی در کنار  عوامل دیگر با انسان ها رشد کرده اند. آرایش به جا و برازنده برای حیثیت انسان، نه تنها بد نیــست، بل بر زیبائی و برازنده گی نعمات خداوندی می افزاید، ولی آن چه بی در نظر داشت اخلاقیات صورت می گیرد، زننده است.
امروز در جهان، مود و فیشن و آرایش به صورت سرسام آور، شماری را به خود مشغول کرده اند و از تجارت های مهم به شمار می روند، ولی در این میان بعضی مود ها و آرایش ها، به استثنای سالون های فیش شو و استدیو های تلویزیونی، حتی در کشور های خیلی آزاد، مجال حضور در میان مردم و جامعه را نمی یابند. یعنی صرف جنبه ی تفریحی و تبلیغاتی دارند. مانند نمونه هایی که بسیار سکس هستند یا نمی توانند نیاز های پوشاک در سرما و گرما را برآورده سازند.

بازی به اعتبار خیانت

مصطفی عمرزی

از مدت ها اعتراض و انتقاد می شد که اسناد دولتی و تماس های خصوصی، افشاء می شوند. در مواردی که ظن خیانت وجود داشته باشد، مستندسازی بد نیست، اما باید با تمام مولفه های حقوقی صورت بگیرد. بیرون شدن آن از صیغه ی رسمی، راه را باز می کند تا هر کسی به دلخواه حاکم شود و حکم کند.
افراد و اشخاص به دلایل مختلف، اختلاف می ورزند، اما بخشی از اختلافات به خاطر شرایط سیاسی، حقوقی و انتظامی، هرگز مجال ظهور نمی یابد؛ به خصوص در جایی که خلاف روحیه و باور های مردمی باشند. به این دلیل، اگر در دایره ی روابط خصوصی می ماند و مولد آن مایل نیست آن را اجتماعی بسازد، می تواند تبرئه یابد، چون نخواسته صورت اضرار جمعی بگیرد. افشای این مورد و مواردی که جزو اسناد سری دولتی اند، به هیچ نامی درست نیست.

د يوه افغان معلم تعلیمی ژوند ته یوه کتنه!

لومړۍ - برخه

عبدالله وردک ، انګلستان - جنوری - ۲۰۲۰

ګرانو او قدرمنو لوستونکو اسلام عليکم و رحمت الله وبرکاته!
لومړی د ستاسې ټولو سلامتی، او کامیابی د الله(ج) له لوی درباره څخه غواړم، او هیله کوم چه ټول روغ، جوړ، او په نېکو کارونو بوخت وئ.                                         وروسته، له ټولو لوستونکو څخه په ډېره درناوۍ هيله کوم، چې زما دغه تعلیمی ليکنې ښه په غور او دقت سره تر آخره ولولي، په هغو کې ښه غور وکړي، ځانونه ښه پرې پوه کړي، او بيا قضاوت وکړي.
زما يوازينی هدف خپلو افغانانو ته د تعليم په برخه کې فی سبيل الله خدمت کول دي، او بس۰
زه غواړم چه د تعليم په برخه کې خپلې ټولې تجربې په ډېر صداقت او امانتدارۍ سره، د ګرانو او قدرمنو لوستونکو حضور ته وړاندې کړم. له هغو لوستونکو څخه چه له ما سره پخوانۍ پيژندګلوی نلري، هیله کوم چې داسې فکر ونکړي چه خدای مکړه، چې زه ځان ښودنه کوم. الله(ج) د مونږه ټول له ځان ښودنې څخه وساتي. آمین یارب العالمین.

منابع طبیعی افغانستان
(طنز)

مصطفی عمرزی

از سال هاست که فرزندان این سرزمین برای وطن، جان می بازند، ولی کجاست که در این وطن، نفسی به راحت بکشند یا از منابع آن، به درستی بهره ببرند.
داشته های طبیعی کشور یا همان منابع طبیعی که می توانند از جمله ی سرمایه های مهم ما باشند، با توجه به روایات دینی که به قیامت نزدیک شده ایم، فکر کنم دیگر مجالی برای استفاده و بهره برداری نخواهند یافت. تا کنون هرگز موفق نشده ایم از آن ها به صورت همه جانبه استفاده کنیم. گرچه عوامل مختلف و از جمله مداخلات بیرونی و تشدید بحران، مهمترین سد هایند، اما اراده ی داخلی قوی نیز وجود نداشته است. در این میان، شماری استند که با هراس از طرح آن ها که اگر سرمایه گذاران خارجی استخراج کنند، درست نیست و مفاد کمتر به دست می آید، به گونه ای هم مانع شده اند داشته های طبیعی ما همچنان کشف نشده و دست نخورده، باقی بمانند.

ملي بس
(طنز)

مصطفی عمرزی

از سال هاست كه هنگام گشت و گذار در شهر، با وسیط تكه و پاره اي كه از همه سويش، انسان مي ريزد، با نام ملي بس، آشنا استیم؛ موتر هايي كه فقط مدت كوتاهي پس از داخل شدن به افغانستان، خیلي زود از  اصالت هاي توليدي، دور می شوند.
از كودكي تا كهن سالي و زمانی که قوت آویزان شدن از موتر هاي ملي بس وجود دارد، يك نمايش متحرك وضعيت پريشان ما شكل يافته است كه مي تواند معاني بسيار داشته باشد.

استفاده ي اقشار مختلف مردم، نشان مي دهد كه بلي، اين موتر ها/ ملی بس، افتخار ملي گرايي را دارند. آويختن از همه قسمت هاي آن ها نشان مي دهد كه استفاده كننده گان آن ها مردمانی از تمام اقوام افغانستان استند.
موتر هاي ملي بس، حكايت ديگر نيز دارند كه ارزش وقت و زمان را در افغانستان معرفي مي كند. با جا باز كردن در ميان موتر، استفاده كننده گان، ساعات طولاني را براي پيمودن مسافه ي كوتاه در اين موتر ها، وقت گذراني مي كنند.

گاله گپی نیس، سر ارزن جنگ اس!
(طنز)

مصطفی عمرزی

مردم ولایت کاپیسا و در مجموع در ساحه ی شمالی، ضرب المثل مشهوری دارند که آن را هنگامی به زبان می آورند که یک موضوع بی اهمیت، جنجال برانگیز شده باشد. این ضرب المثل مشهور، چنین است: «گاله گپی نیس، سر ارزن جنگ اس!» گال، دانه ای ست خیلی کم ارزشتر از ارزن. استفاده از این ضرب المثل به این مفهوم است که گویا به توهم چیزی دعوا کنند که اصلاً ارزش ناچیز دارد. حالا به تشریح هدف خود می پردازم که گزینش این ضرب المثل زیبای مردم شمالی ما برای این نوشته، به خاطر چیست؟
شنیده و دیده اید که مردم ما، سازمان های اجتماعی، احزاب و سایر تشکل ها، هنگام انتقاد از حکومت به خاطر کم کاری ها می گویند که مثلاً چند میلیارد دالر کمک خارجی آمد، ولی هیچ به حال کشور و ملت تاثیری نداشت و همه ی تقصیر را به دوش حکومت، بار می کنند.

باز هم اوف زاده گان

مصطفی عمرزی

در حوزه ی به اصطلاحات اشتراکات ایرانی یا فارسی، آن چه خلاف آن را ثابت می سازد، واحد های سیاسی است. در این میان، نوع حکومت، مشی فرهنگی و اقتدار در جمهوری تاجکستان در وابسته گی کامل به روسیه تا مغز استخوان وجود دارد. از پسوند های اوف تا زبان روسی و اقوامی که بیش از نصف جمعیت این کشور فقیر را تشکیل می دهند، اگر کاملاً مُخل حوزه ی اشتراکات به اصطلاح ایرانی- فارسی نباشند، بیش از نصف آن را ناقص می سازند.
جمهوری اسلامی ایران با اقتدار سیاسی اعراب(سادات شیعه) و اکثریت ترک، اگر با ولایت فقیه، فرسنگ ها از تاجکستان دور می شود، به همین میزان نفس ایرانی و فارسی آن با توهم برداشت ها بیشتر در تخلیقات ادبی بسته می شود. در ایران، بیگانه ترین مفاهیم فرهنگی، ایرانی و زبان فارسی است.
با وجود کوشش هایی به یک قرن رسیده اند، اما واقعیت این که ایران با اکثریت ترک، عرب، کرد، بلوچ و ده ها قوم اصالتاً غیر ایرانی و فارسی، هرگز نمی تواند پشتوانه ی ارز فارس شود، در این سلسله، سهم افغانستان را نیز مشخص می سازد.

کمیسیون اصلاحات اداری یا هفت خوان رستم؟!
(طنز)

مصطفی عمرزی

یکی از اداراتی که پس از سقوط طالبان در کشور، داد از کار روایی می زند، کمیسیون اصلاحات اداری است. اگر کمی غور شود، مانند بسیاری از ادارات دولتی، سوراخ های چلوصافی این اداره، به خوبی هویدا می شوند.
این کمیسیون، نه تنها کار مهمی جهت اصلاحات اداری نمی کند، بل سبب شده بعضی از ماموران تاریخ گذشته با سپری کردن امتحانات آن، دوباره ادارات دولتی را آلوده کنند. مثلاً ماموری که به اثر کم سوادی و غیر حرفه یی بودن، اخراج می شود، از طریق این اداره که به جای معیار ها، روابط را ترجیح می دهد، به بهانه ی جندین سال کار و آگاهی از پروسه های تاریخ گذشته ی امتحانات دولتی، استخدام می شود و دوباره روند مزخرف کاری و کندکاری  را در ادارات دولتی رونق می دهد و سرعت می بخشد. بعضی با تبدیلی و جابه جائی از یک اداره به اداره ی دیگر، به منظور استفاده های بیشتر، از طریق این کمیسیون، استفاده های سرشار کرده اند. این در جای خود، زمانی را که برای تفویض شغل می گیرد، افزون بر پروسه ی امتحانات آن، چنان طویل است که در مقابل می شود ده بار از هفت خوان رستم و جهان پُر از دیو، پری، تخیل و مخدرات شاهنامه ی فردوسی  گذشت.

کمک های بلا- عوض
(طنز)

مصطفی عمرزی

گامی به عقب برگشته و مروری کنیم بر احسانات اتحاد شوروی سابق که طی چند سال حضور شان در افغانستان، به کمک های بلاعوض، معروف شده بودند.
پس از ایجاد اتحاد شوروی، این کشور تحت پلان های خاص، به افغانستان، کمک هایی ارسال می کرد که چربی آن، نسبت به کمک های سایر کشور ها بیشتر بود؛ اما واقعات بعدی نشان دادند که این کمک ها، جزو استراتیژی های آن رژیم بود تا کشور هایی را که کمک می کردند، در آینده در زمینه ی استعمار خود، آماده سازند. مثلا ً تونل سالنگ را ایجاد کردند که بعدا ً زمینه ی رسیدن سریع ضروریات و حضور نظامی آنان را در جنوب کشور، فراهم  ساخت.
شوروی ها بعد از کودتای 7 ثور و پروپاگند های ویژه، تا سقوط حکومت کمونیستی کابل، بعضی از تولیدات و مصنوعات روسی را در بدل تحمیل باداری خود بر پرچمی ها و ستمی های وطن فروش، به اضافه ی چور وچپاول منابع طبیعی کشور، چون یورانیم و گاز، صادر می کردند.

فواید رشوه برای حکومت
(طنز)

مصطفی عمرزی

 چرا در طی این همه سال هایی که حکومت های مختلف در کشور می روند و می آیند، جلو آفت رشوه، گرفته نمی شود؟ به این موضوع با کمی توضیح می پردازیم.
حکومت های ما هیچ وقت نخواسته اند ویا هم نتوانسته اند جلو رشوه را بگیرند. از مهمترین عواملی که حکومت های ما نخواسته اند جلو رشوه سد شوند، یکی هم عدم پرداخت دستمزد های مناسب به کارمندان دولتی یا همان ماموران  است؛ چون معاش پرداخت شده، کفاف اعاشه و اباته ی آنان را نمی کند. از طرفی هم نمی شود با دستمزد های دو هزار و سه هزار افغانی، به درستی زنده گی کرد. دیگر این که در این اواخر  مسئله ی خود کفایی به سطح همه گانی مطرح شده است که باید به شمول مردم و دست اندرکاران عالی رتبه، ماموران پایینی نیز به خودکفائی برسند.

با استعانت از بیگانه

مصطفی عمرزی

تعمیم عدالت اجتماعی به واسطه ی ادعای قومی، کوچک ترین ظرفیت های بشری را نیز مُخل می سازد. مُعضل ناشی از این مسئله، زمانی بزرگ می شود که اقتدار سیاسی به هر دلیلی آسیب می بینید.
در قرون گذشته، قدرت های استعماری با تعقیب مشی «تفرقه بیانداز و حکومت کن»، کشور ها و مردمانی را خوار و زبون می ساختند که قرن ها با شراکت خونی و همسایه گی مشکل نداشتند.
تغییر حاکمیت ها در گذشته ی ما، جز در مواردی که شاهد یک موج کاملاً بیرونی می بودیم، تطاول زیادی را در پی نداشته است. در گذشته ی کشور ما تا زمان هجوم مغولان که بعداً با تیمور لنگ تکرار شد و با دهشت کشتار و ویرانی، بیگانه وار همه را درو کرد، تنازع داخلی با فرود یک اقتدار که در یک زمینه، اما با تنوع قومی صورت می گرفت، بسیار مردمان این سرزمین را آسیب نرسانده اند.

شکم گرسنه ایمان ندارد!
(طنز)

مصطفی عمرزی

اکثر انقلابات و هرج ومرج ها، ناشی از خالی بودن شکم بوده اند. انقلاب اکتوبر سال 1917م در روسیه که حاکمیت شورا ها را به میان آورد، اگرچه در عقب، خالی از دسایس و سیاست های پلان شده نبود، ولی در ظاهر، مجریان آن، بیشتر کسانی بودند که دارای شکم گرسنه و پا های برهنه بودند.
انقلاب کبیر فرانسه را کسانی به ثمر رساندند که از گرسنه گی، دادشان به هوا رفته بود. انقلاب ایران را کسانی به وجود آوردند که در جلو چشمان شان، کشور شان را تاراج می کردند و پادشاه مالیخولیایی آنان، رفاه مردم را در میان مخروبه های تاریخی، خیال می کرد.
در کشور ما، هرچند در ظاهر، از آن مسایل خبری نبود، ولی در واقع، تضاد های طبقاتی، شهری، دهاتی، قومی و زبانی در کنار کودتاچیان، جهادیان و مقاومت گران، شکم   گرسنه گانی را که حضور محسوس نداشتند نیز به میدان آورد.