غزل

حیات الله بخشی

در سپهر زنده گانی، آفتابم آفتاب
 نور عالمتاب عشقم، ماهتابم ماهتاب

 لذت آسوده گی ها در مزاجم ناخوش است
اشک من طغیان شوق است، چون کبابم چون کباب

 شور و مستی ها فزایم در بساط زنده گی
بی خودی تمثال عیشم، چون شرابم چون شراب

 نغمه ی فانوس عشقم، سوز من در سازهاست
رگ رگم مستی نواست، چون ربابم چون رباب

 کشتیی بی رنگ نوحم، ساحلم نیز لامکان
 موج طوفانزای عشقم، بحر آبم بحر آب

شكوه

حیات الله بخشی

 آخر به سر از خود و بيگانه كشم خط
بر مردم هوشيار و چه ديوانه كشم خط

 چون جاهل و نا فهم بسي گشته معزز
بر فاضل و بر عاقل و فرزانه كشم خط

 خرمُهره بود زينت هر خانه و مجلس
 بر هرچه صدف دانه و دُردانه كشم خط

 زين پس نخورم جز پلو و آشك و منتو
بر سفره ي بي نان و غريبانه كشم خط

 چنگي بزنم جانب گلزار به سنبل
بر زلف چليپاي تو جانانه كشم خط

در رثای پدر

حیات الله بخشی

ای چرخ فلک بُردی ز پیشم پدرم را
آن نور نظر، قوت قلب و جگرم را

از دست که نالم به کجا عرض کنم حال
 زین درد که از دست بدادم پدرم را

آری، پدرم تاج سرم بود، تو ای چرخ
برگرد و بیا باز بده تاج سرم را

 اقبال من از روی پدر بود به گیتی
 گیتی چه کنم وقتی ندارم پدرم را

 هیهات که عمری بکشودم ز اقبال
 در آیینه ی روی پدر هر سحرم را

ضرورت رد ادعا های تنظیمی

مصطفی عمرزی

احمد ولی مسعود که در میان مردم منطقه اش به نام سفیر صاحب مشهور است، چند بار با ادعای دفاع از افغانستان، مسخره شده است. اصرار او از این که اگر جبهه ی مقاومت نمی بود، افغانستان، صوبه ی پنجم پاکستان می شد، حتی به تمسخر دکتور رمضان بشر دوست نیز رسید که این تحریف را با اصل پیدایش آنان در دستگاه استخبارات پاکستان(آی.اس.آی) محک می زد.
اگر ادعای اصالت جبهه ی مقاومت برادر مرحوم مسعود را بپذیریم، چنانی که در مقاله ی «قصه ی مفت جبهه ی مقاومت» استدلال کرده ام، ضمن پذیرش تمام مصایب جنگ های داخلی، قربانی های همتباران ما در صفوف طالبان، که سقوی دوم را سقوط دادند، مُهر بیگانه می خورند. همین جاست که متوجه می شویم با یک تیر، چند نشان می زنند. هم امتیاز می گیرند و هم با نکوهش مردان و پسران شجاع ما فرهنگ می سازند تا در ضیق سیاسی آن، از کسب حقوق قومی محروم بمانیم. بنا بر این، ارزش تمامیت ارضی، فدای به اصطلاح جبهه ای می شود که در 18 سال اخیر، تمام بقایای آن از بدترین دشمنان افغانستان و هویت ملی اند.

زیان های اقتصادی طلب از مُرده

مصطفی عمرزی

برخورد خشن جریان های نو اسلامی با سنت ها و باور های خرافی جوامع اسلامی، هرچند به منزله ی تطهیر دین از خرافات، بسیار خوب است، اما تفریط آن ها بدون ملاحظه ی فرهنگی، تاریخی و اثرات انعکاس بد، مردم را از هاله های سیاه، بیرون نمی کشد. مثلاً تخریب چند زیارت در غزنی، وارد کردن زیان به آن ارزش های تاریخی است که بدون شک در بررسی عوامل منفی نیز موثر اند. شدت خشونت در این عرصه، مردم را که به تاریخ خویش علاقه دارند، به دگم اعتقاد می کشاند تا بدون توجه به منطق ترک اعتیاد گونه ای از پرستش مُرده(زیارت قبور) به آن استمرار داشته باشند.

تذکرالانقلاب
(معرفی یک کتاب مهم راجع به سقوی اول)

مصطفی عمرزی

فراز و فرود تاریخی، همیشه با تحول و تغییر غیر عادی، توام بوده اند. در افغانستان، فرود حکومت مشهور به سقوی، نه فقط از حیث زشتی های آن معروف است، بل با ماهیت یک حکومت قومی- اقلیتی که با ذهنیت های روستایی عمل می کرد، در فقر فرهنگی مشهود، زود باعث آزرده گی ملانمایانی نیز می شود که برای قداست آن، توجیه دینی می بافتند.
در واقع ارتجاع سقوی اول، ریشه های اکثر تحجر دینی و سیاسی بیش از نیم قرن اخیر ما  شمرده می شود که بالاخره پس از سقوی دوم، بار دیگر مردم را یقین داد، طرح های هژمونی از پایین به بالا، در جامعه ای که در محیط روستایی اقلیت ها، فاقد تمام ادعای تاریخی فرهنگی بودن است، اگر چند دهه مشی غلط تاریخ پردازی نبود، حتی ذهنیت خراسانی نیز مجهول ترین پدیده ای ست که فقط در همین مدت از باب کتب صادره و اغراض افغان ستیزان، وارد حیات اجتماعی ما کرده اند.

بې لاس او بې پښو خلک؛ کروړپتي درویزګر پيژنئ؟

سوالګر او درویزګر هغه چا ته ويل کېږي،چې د څو روپيو لپاره بل انسان ته د سوال لاس اوږدوي. ځينې له مجبوريته ورته مخه کوي او د ځينو بيا پلرنی او د نيکونو دود وي، چې د خيرات په ډوډۍ ځان مړوي؛ خو اصلي پوښتنه د کروړپتي درویزګرو ده، هغه درویزګر، چې په خپله بډایه وي خو بيا هم له نورو د خيرات تمه او هيله لري. د دغو خيراتخورو په ډله کې له بده مرغه چې افغان حکومت هم راځي. سره له دې،چې افغانان د اوبو، معدني توکو، طبيعي زېرمو، قيمتي ډبرو او نورې بيلابيلې ذخيرې لري؛ بيا يې هم د خيرات کچکول نورو ته نيولی دی.

کوچه های ده افغانان

هارون انصاری

آن خانه های قدیم و کهنه
دیوار های رنگ باخته و شکسته

 درب های کهنه و رنگ رفته
 کلکین های باز و نیمه بسته

 تاریخی ست از ایام گذشته
چی روز های خوش، چی سال های برنگشته

 هر در و دیوار دارد قصه ای
 هر کنج و کنار دارد سوژه ای

 در آن محله در کوچه و پس کوچه
  فرد هایی ست از روز های گذشته

کتاب

حیات الله بخشی

از گدا تا راز شاه است در کتاب
از سمک تا رمز ماه است در کتاب

رمز و راز هرچه خواهی یک به یک
از دل کوه تا به کاه است در کتاب

قصه ی پیغمبران و اولیا
از صفی تا مصطفا است در کتاب

قصه ی صالح و یونس همچنان
 قصه ی یوسف به چاه است در کتاب

 فقیه و دانا و عالم می شود
هر کسی را گر که راه است در کتاب

غزل

حیات الله بخشی

مگو هر جاروی افسانه ی دل
مکن پا را برون از لانه ی دل

ز خود بیگانه شو ای آشنا چون
بود راحت ز غم بیگانه ی دل

تظاهر می کند از شادمانی
 سراسر غم بود افسانه ی دل

 خورد هر جا رود سنگ ملامت
 هر آن کس می شود دیوانه ی دل

 ترا چون خود کند رسوای عالم
 برو بخشی مشو همخانه ی دل

نهايت سپکې څېرې

لکه څنګه چې سوله، ورورولي او خوښول خپل اصول او ځانګړنې لرې ؛ داسې جګړه، غچ او مخالفت هم خپل اصول لري. دا سمه ده چې جګړه له بربادۍ پرته بله معنا نه لري، خو بشريت ته د درناوي په خاطر جګړه هم ځينې اصول لري، چې بايد ښکليل اړخونه يې مراعات کړي. په جګړه او دښمنۍ کې دواړه خواوې معلومې وې، هر اړخ د مقابل لوري د تضعيف هڅه کوي، خو دا هڅه داسې نه وي، چې په ټولنه کې د بې ګناه ولس د وينې تويېدلو لامل شي؛ دښمني داسې نه وي چې ملامت او سلامت معلوم نه شي او هر څوک له تيغه تېر شي، بلکې په جګړه او نښته کې هم بايد انساني کرامت ته درناوی وشي، ګناهګار او بې ګناه وپېژندل شي او د ټولنې معصوم قشر ښځينه و هغه ډله چې اسلام ورته ځانګړی مقام په پام کې نیولی دی؛ بې عزتي ونه شي.

ذوقافيتين

حیات الله بخشی

جان برایت می سپارم ای رفیق
 دل به پایت می گذارم ای رفیق

 قاصد محرم ندارم ورنه من
خط برایت می نگارم ای رفیق

 در حضورت گر تو آیی یک به یک
 غصه هایت می شمارم ای رفیق

 هر شب و روز از ته دل آه سرد
 از جفایت می برارم ای رفیق

گرچه بخشی را سپردی دست غم
 بر خدایت می سپارم ای رفیق

اعیان زاده ها!؟

هارون انصاری

در مجلس اعیان باشد، ترا چی کار!
بدان که این منم.

 گر به مجلس ما آمدی،
 این را بدان که خری؛

 چون زاده ی اشراف منم،
 می فروشم فیس و افاده.

 گر زبان باز کردی به سخن،
 می زنم گوشم را به کری.

 اصل و نسب زیبد مرا،
 جد و اجداد باشد از آن من؛

گذشته ی ناتمام

مصطفی عمرزی

اصطلاح «فصل ناتمام» در هیاهوی پوپولیستی از حربه ی نچندان ناچیزی حکایت می کند  که پیرامون چیزی هایی که اصلاً واقع نشده اند، بحث کرده است. ساخت اسطوره از توهم کیش شخصیت، تحمیق دیگری ست که شماری برای خود قایل می شوند.
اگر پنج سال حکومت ناکام، غیر قانونی و غیر مشروع به اصطلاح وحدت ملی را بررسی کنیم، در واقع فصولی ناتمام مانده اند که از حکومت حامد کرزی، باقی مانده بودند. افتتاح و بهره برداری از پروژه هایی که اکثراً کار حکومت قبلی بودند، مهم ترین کار هایی اند که سران حکومت به اصطلاح وحدت ملی، انجام داده اند. در واقع چیز نو و مهمی واقع نشده است تا با هیاهوی تبلیغاتی به مردمانی فرصت دهیم که با فرصت طلبی، فقط موید تداوم ناکامی حکومت کنونی اند.

د دروغجنو خلکو د پام وړ!

عبدالله وردک، انګلستان - جولای - ۲۰۱۹

ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله (ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!
ټول خلک، او په خاصه توګه، یو مسلمان افغان، باید د خپلو خبرو، لیکنو، او کړنو سره، ډېر احتیاط وکړي. دا پدې مانا، چې هېڅکله، په هېچا پسې دروغ او تهمت ونه ویل شي.
د یادولو وړ ده، چې په چا پسې دروغ ویل، لویه ګناه ده؛ او هر هغه څوک چې په یوه چا پسې دروغ وایي، نو تر هغو خراب سړی نشته. هغه وروڼه او خویندې، چې د یوه دروغجن سړي خبرو ته غوږ نیسي، هغوی هم ډېر ملامت دي.
ځینې خلک چې کله پوه شي، چې یو سړی، په چا پسې دروغ وایي، نو بیا دوی، دغه دروغجن سړي ته، ډېر په غور سره غوږ نیسي، او د دوی دغه کړنه، ددې سبب ګرځي، چې دغه دروغجن سړی، نور هم خپلو دروغو ته زور ورکړي، او پخپلو دروغو ویلو کې نور هم وړاندې تګ وکړي.

درز ها و شکست ها

مصطفی عمرزی

اگر بگویم که تهداب نظام کنونی را کج گذاشته اند، بی جا نگفته ایم. پی آمد تجاوز شوروی به افغانستان، ارمغان سقوی دوم بود. روس ها با زمینه سازی های قبلی، به مسعود- ربانی و اقلیت های موتلف آنان(وحدت- جنبش) فرصت ساختند تا بر اساس توهم کثرت، برای دومین بار پس از فاجعه ی حکومت کلکانی که با تزویر مذهبی، اکثریت واقعی(پشتون ها) را غافل ساخت، حکومت کنند. در این نوبت، نزاکت های اخوانی و استفاده از امکانات گسترده که در اختیار احزاب اقلیت ها گذاشته شده بودند و همفکران قومی داخل سیستم(پرچمی) نیز میها می کردند، اکثریت را با تمام اولویت های مردم ما به حاشیه می کشانند، اما دیری نگذشت که افزون بر اختلافات اقلیت هایی که از رهگذر تاریخی و نفوس، هرگز خود را کمتر از مرتجعان سقوی نمی شمردند، حکومت ربانی- مسعود، محدود به 5 الی ده درصد افغانستان می شود؛ هرچند ابتدای آن نیز منوط به مناطقی بود که تحت تسلط اقلیت های مطرح، قرار داشتند.